KATSO HAKKINDA VE ODA TARİHÇESİ

Osmanlı İmparatorluğu’nda, özellikle son dönemde ticaretin geliştirilmesine önem verilmiştir. Bu nedenle ticaretle uğraşan kişilerin bir teşkilat altında toplanması düşünülmüş ve Avrupa’daki durum incelenmiştir. 1879’da sadrazam olan Küçük Sait Paşa bu konuda öncülük   etmiş;   Avrupa   mevzuatını   Türkçe’ye   çevirterek   ilgililere   dağıtmıştır.   Onun sadrazamlığı zamanında, Ticaret Müdürlüğü Fransız sistemini esas alarak 11 maddelik bir nizamname(tüzük) hazırlamış ve 12 Aralık 1879’da Meclis-i Vükela’ya(Bakanlar Kurulu) sunmuştur.

Cemiyet-i Ticariye 21 Nisan 1880’den itibaren çeşitli toplantılar yaparak tüzüğü hazırlamış ve Ticaret Nezareti’ne sunmuştur. 47 maddelik iç tüzük 27 Aralık 1881 günü onaylanmıştır. İç tüzüğün kabulünden sonra daha önce kurulmuş olan Cemiyet-i Ticariye lağvedilmiş ve 14 Ocak 1882 tarihinden itibaren İstanbul Ticaret Odası resmen faaliyete geçmiştir.

Ticaret erbabını bilgilendirmek ve aralarındaki iletişimi güçlendirmek amacıyla Dersaâdet Ticaret Odası Gazetesi adıyla bir gazete çıkarılmıştır. Gazetede odanın çalışmaları anlatılmış, bunun yanında taşradaki ticarî faaliyetlerle ilgili bilgilere yer verilmiştir.21 Şubat 1300(5 Mart 1885) günü İstanbul Ticaret Odası’nın genel kurul toplantısı yapılmıştır. Bu toplantı Kastamonu açısından son derece önemlidir.

Odanın kâtibi, bugünkü ifadeyle genel sekreteri Alexsandr İspiraki Efendi, 1882-1883-1884 yıllarına ait çalışmaları kapsayan ve bizzat kendisinin hazırladığı bir raporu genel kurula sunmuştur.

Raporda şu hususlara yer verilmiştir:Yerli sanayinin yabancılar karşısında korunması, ithal malların yurt içinde üretilmesi, transit ve gümrük işlemlerinin kolaylaştırılması, Bartın limanının temizlenmesi, ticaret ve denizcilik okullarının müfredatının hazırlanması, yerli mallardan alman gümrük ve iskele vergisinin kaldırılması, tellallar ve simsarlar tüzüğünün hazırlanması, taşrada ticaret odalarının açılması, yabancı sigorta şirketleriyle ilgili düzenlemeler yapılması vb. Bu rapor Dersaâdet Ticaret Odası Gazetesi’nin 4 Mart 1301( 16 Mart  1885) tarihli 6. sayısında yayımlanmıştır.

Bu rapora göre Kastamonu Ticaret Odası’nm 1882-1884 yıllan arasında kurulduğu çok açıktır. Ancak bunun dışında başka sağlam bilgiler de bulunmaktadır. Vilayetimizde 1869 yılından itibaren yayımlanan ve İlin Resmi gazetesi hüviyetindeki Kastamonu Vilâyet Gazetesi’nin 3 Kânûn-ı sânî 1299( 15 Ocak 1884) tarihli 517. nüshasındaki bir haberde; daha önce şehrimizde Ziraat ve Ticaret Odalarının kurulduğu, ancak hayli vakittir, yani uzun zamandan beri hey’etlerinin, yani yönetim kurullarının toplanamadığı, Ticaret Odası Başkanı Hafız Bey’in de istifa ettiğine dair bir bilgiye rastlanmıştır.

Yazı aynen şu şekildedir; “Mukaddema merkez-i vilâyette bir Ziraat ve bir de Ticaret Odası tesis kılınmış olduğu halde, hayli vakittir hey’etleri devam etmemekte olduğu ve Ticaret Odası reisi Hafız Bey’in de istifa eylediği cânib-i mutasarrifıden bâtezkere makam-ı âli-i cenâb-ı vilâyetpenâhiye arz ve iş’ar kılınmış ve Ticaret Odası âzasından olup merkez sandık emanetinde bulunan Esberzâde Mehmet Tevfık Efendi’nin meşâgil-i memuresi mezkûr odaya devamına gayr-ı müsait bulunmuş olduğundan, onun âzâlıktan ihracı ve Ticaret Odasının içtimai için Perşembe ve Ziraat Odası için dahi Salı günlerinin tahsisi ve Ziraat Odası kitabetine mektubi kalemi müsevvidlerinden Hüsnü ve Ticaret Odası kitabetine de a’şâr nezareti ketebesinden Cemal efendilerin tayinleri ve Hafız Bey hayrhevâ vatan ve millet ve erbâb-ı hamiyetten olarak bu gibi mevadd-ı hayriyede dirîg-i himmet etmeyeceği meczûm bulunduğundan kendisinin celbiyle bilimtina istifanamesinin iadesi hususu meclis-i idare-i vilâyette bittezkir ol babda verilen karar üzerine.”

Gerek bu bilgiden ve gerekse Dersaâdet Ticaret Odası Gazetesi’ndeki rapordan; Kastamonu Ticaret Odası’nın 15 Ocak 1884 tarihli gazete haberinden çok önce Uğurluzade Hafız Bey’in başkanlığında kurulduğunu görmekteyiz. Ancak kuruluşun 1883 olması mümkün değildir: Zira Kastamonu Vilayet Gazetesinin söz konusu haberinde; Ticaret Odasının daha önce kurulduğu belirtilmekle birlikte “hayli vakittir içtima edemediği”(uzun zamandan beri toplanamadığı) şeklinde bir ifadeye yer verilmiştir.